TOPLU MEZAR ERMEN? VE S?RYAN?LERE A?T

Devlet, Mardin’in Nusaybin il?esine ba?l? Xirab?baba k?y?nde ekim ay?nda bulunan toplu mezarla ilgili sessizli?ini korurken, tarih?i David Gaunt’un ara?t?rmalar? konuya a??kl?k getirdi

OLAY KAPATILMAK ?STEN?YOR

Gazetemizde 19 Ekim’de ‘Ermeni k?y?nde toplu mezar’ ba?l???yla yay?nlanan haber, yank? uyand?rd?. Xirab?baba (Kuru) k?y?nde inceleme yapan Akarsu Jandarma Karakolu yetkilileri olay?n ?st?n? ?rterken, ?sve?li tarih?i Prof. David Gaunt toplu mezar?n ?ttihat Terakki ?eflerinden Mardin Mutasarr?f? Halil Edip’in emrindeki ?l?m m?frezeleri taraf?ndan katledilen 270 Ermeni ve S?ryani’ye ait oldu?unu s?yledi.

TOPLU MEZAR 1915 SOYKIRIMINDAN

Mardin Sanca??’nda 150 katliam? ayr?nt?lar?yla inceleyen Gaunt, olay?n 14 Haziran 1915’te ya?and???n? belirterek, ?unlar? anlatt?: ‘Bu katliam?n failleri ?ttihat ve Terakki’nin Mardin’deki lideri olan Mardin Mutasarr?f? Halil Edip’in emrindeki ?l?m m?frezesiydi. Katliamdan kurtulmu? olan bir S?ryani’nin anlat?m?na g?re, 150 Emeni ve 120 S?ryani kasabadan ??kar?larak ?ld?r?lm??t?.’

Toplu mezar Daral? Ermeni ve S?ryanilere mi ait?

Gazetemiz ?lkede ?zg?r G?ndem’de 19 Ekim’de yay?nlanan ‘Ermeni k?y?nde toplu mezar’ ba?l?kl? haberin yank?lar? s?r?yor. Mardin’in Nusaybin il?esine ba?l? Xirab?baba (Kuru) k?y?nde k?yl?ler taraf?ndan bulunan toplu mezara ili?kin foto?raflar yay?nlanmas?na ra?men herhangi bir inceleme ba?lat?lmazken, tarih?iler toplu mezar?n 1915’te katledilen Ermeni ve S?ryanilere ait olma ihtimalinin b?y?k oldu?unu belirtiyor.

Akarsu Jandarma Karakolu taraf?ndan ?st? ?rt?len ve bilgi al?nmas? yasaklanan toplu mezar hakk?nda g?r??t???m?z ?sve? S?dert?rn ?niversitesi Tarih Profes?r? David Gaunt, toplu mezar?n M?sl?manlara ait olma ihtimalinin bulunmad???n?, b?y?k olas?l?kla 1915’te ?ttihat Terakki ?eflerinden Mardin Mutasarr?f? Halil Edip’in komutas?ndaki m?freze taraf?ndan katledilen Ermeni ve S?ryanilere ait oldu?unu kaydediyor. B?lge’de 1915’te ya?ananlar konusunda ayr?nt?l? ?al??malar? bulunan Gaunt’un konuyla ilgili g?r??lerini ald?k.

Prof. Gaunt kimdir?

Gaunt, kas?m ay? ba?lar?nda Gorgias Press LLC yay?nevi taraf?ndan ABD’de yay?nlanacak olan Massacres, Resistance, Protectors: Muslim-Christian Relations in Eastern Anatolia during World War I (Katliamlar, Direni? ve Koruyanlar: I. D?nya Sava?? S?ras?nda Do?u Anadolu’da M?sl?man-Hristiyan ?li?kileri) ba?l?kl? kitab?n yazar?. Resmi Rus, T?rk ve Bat? Avrupa ar?ivlerine dayan?larak yaz?lm?? olan kitapta, ayr?ca ?imdiye kadar hi?bir yay?nda yer almam?? elyazmalar? ve s?zl? tarih kaynaklar?ndan da yararlan?lm??. Kitap tan?t?m yaz?lar?na g?re Gaunt’un ?al??mas?, ?zellikle Urmiyeli ve Hakkarili Asuriler ve Diyarbak?rl?, daha ?ok da Tur Abdinli S?ryaniler ?zerine yo?unla??yor.

Ermeni ve S?ryanilere ait

Prof. David Gaunt’a g?re, Mardin Nusaybin’deki Xirab?baba (Kuru) k?yl?lerinin buldu?u, jandarman?n kapatarak bas?n mensuplar?n?n ula?mas?n? engelledi?i toplu mezardan ??kan insan kemikleri, b?y?k olas?l?kla 1915’de katledilen Dara (bug?nk? O?uz) yerle?iminden 150 Ermeni ve 120 S?ryani aile reisine aitti.

Prof. Gaunt, Xirab?baba (Kuru) k?y?n?n Ermeni k?y? olmad??? g?r???nde. ‘B?lgedeki Ermeni k?yleri Tel-Arman (bug?nk? K?z?ltepe) y?resinde’ diyen Prof. Gaunt, ?unlar? belirtiyor: ‘Ancak Nusaybin, Dara ve Cizre’de bir miktar Ermeni n?fusu vard?. Mardin Sanca??’n?n g?neydo?u taraf?nda, ?zellikle Nusaybin ?evresinde ve Nusaybin’in hemen do?usunda ?ok say?da katliam yap?ld??? biliniyor. Katliamlar?n faili, Muhallemi s?lalesinden gelen Refik Nizamettin Kaddur bey isimli bir subay komutas?ndaki, y?rede ‘El-Ham?in’ (Arap?ada elli adam anlam?na geliyor) nam?yla tan?nan ?l?m m?frezesiydi. El-Ham?in, Vali Re?id Bey’in emriyle Diyarbak?r, Mardin, Nusaybin ve Cizre b?lgesinde kurulan bir dizi ?l?m m?frezesinden yaln?zca biridir.’

3 ihtimal

1915 y?l?nda b?lgede ya?ananlar hakk?nda kapsaml? ?al??malar? bulunan Gaunt, toplu mezarda bulunan kemikler ?zerinde yap?lacak incelemeden daha net bilgiler elde edilebilece?ini s?yl?yor. Prof. Gaunt’a elde edilecek sonu?lara g?re ?? ihtimalin netle?ece?ini belirtiyor: E?er kemiklerin ?o?unlukla erkek ve Ermenilere ait oldu?u g?r?l?rse, kurbanlar?n 13 Haziran’da Nusaybin Hapishanesi’ne konularak 15 Haziran 1915’te katledilen Katolik Ermeni, S?ryani Protestan ve Keldani yeti?kin erkeklerden olu?tu?u sonucuna var?labilir. Kurbanlar?n daha ?ok kad?n oldu?unun tespit edilmesi durumunda ise, kemiklerin 28 Haziran 1915’te toplu halde katledilen Katolik Ermeni kad?nlara ait olmas? y?ksek bir ihtimaldir. ???nc? bir ihtimale g?re de, ?ld?r?lenler yine ayn? d?nemde katledilmi? olan Nusaybin’li Ortodoks S?ryaniler olabilir. Ancak bu durumda kurbanlar?n erkek, kad?n, ?ocuk ve yeti?kin kar???k bir da??l?m g?stermesi gerekir.

‘M?sl?manlar olamaz’

Prof. Gaunt, kurbanlar?n H?ristiyanlar taraf?ndan ?ld?r?len M?sl?manlara ait olmas?n?n hemen hemen imkans?z oldu?unu, ??nk? b?lgedeki tek H?ristiyan direni?inin, toplu mezardan hayli uzaktaki ku?at?lm?? k?ylerde bir avu? S?ryani taraf?ndan canlar?n? kurtarmak amac?yla ger?ekle?tirildi?ini, bunlara katliamdan ka?arak kurtulmu? tek t?k Ermeninin kat?lm?? oldu?unu kaydediyor.

Ermeni ve S?ryani katliam?

Bu ihtimaller d???nda Prof. Gaunt, gazetemizde yay?nlanan veriler ?????nda elde edilecek sonucu ise ??yle tahmin ediyor: ‘?lkede ?zg?r G?ndem’de yer alan s?n?rl? ayr?nt? ve k?y?n Nusaybin’den ?ok Dara’ya (bug?nk? O?uz k?y?) yak?n oldu?u dikkate al?nd???nda, toplu mezarda bulunan iskeletlerin b?y?k bir ihtimalle 14 Haziran 1915’te Dara’dan toplanm?? ve katledilmi? olan 150 Ermeni ve 120 S?ryani aile reisine ait oldu?unu d???n?yorum.’

Dara katliam?

Mardin Sanca??’nda 1915 yaz?nda ger?ekle?en yakla??k 150 katliam? ayr?nt?lar?yla inceleyen Gaunt, Dara katliam?n? ise ??yle anlat?yor: ‘Bu katliam?n failleri, ?ttihat ve Terakki’nin Mardin’deki lideri olan Mardin Mutasarr?f? Halil Edip’in emrindeki ?l?m m?frezesiydi. Katliamdan ka??p kurtulmu? olan bir S?ryani’nin anlat?m?na g?re, 150 Emeni ve 120 S?ryani, toplam 270 ki?i kasabadan ??kar?larak bir s?re y?r?t?lm??; sonras?nda ?ld?r?lerek cesetleri bir kuyuya at?lm??t?. Ancak S?ryaniler ve Ermenilerin iki ayr? grup halinde ?ld?r?lm?? olmalar?, S?ryanilerin cesetleri kuyuya at?l?rken, Ermenilerin bu ma?araya at?lm?? olmas? muhtemeldir.’ ?STANBUL

AY?E G?NAYSU