K?RTLER SU?LANDI, MEZAR BAHARA KALDI

NURİ FIRAT

Yeni yıla girerken, 2006’dan kalan en ?nemli g?ndemlerden bir tanesi hi? kuşkusuz Mardin’in Nusaybin il?esine bağlı Xirab?baba (Kuru) k?y?nde 17 Ekim’de k?yl?lerce ortaya ?ıkarılan toplu mezar oldu. Toplu mezar 2007’nin de en ?nemli g?ndemleri arasında yer alacak. ??nk? ortada ciddi iddialar var ve h�l� incelenmemiş bir toplu mezar s?z konusu.

T?rk Tarih Kurumu (TTK) Başkanı Yusuf Hala?oğlu, mezarın 1915 d?neminden değil, Bizans d?neminden kaldığında ısrar ediyor. Resmi ezberi bozmadan K?rtleri su?layan Hala?oğlu, ellerinde bunu kanıtlayacak veriler olduğunu s?yl?yor ve ardından ?elişkili bir şekilde, ‘Mezar incelenmeden sağlıklı bilgi elde etmek m?mk?n değil’ diyor. Prof. David Gaunt ise, s?z konusu b?lgede 1915’te ?ok sayıda katliamın olduğunu ifade ederek, benzer mezar sayısının fazla olduğunda ısrar ediyor.

Hala?oğlu, mezar i?in nisan ayında girişimlerde bulunacağını a?ıklarken, K?y muhtarı Sadık Ko?han, bir heyetin k?yde incelemelerde bulunduğunu s?yledi. Mardin Valisi Mehmet Kılı?lar ise, herhangi bir incelemenin s?z konusu olmadığını belirterek, başvuru olması halinde kamuoyu ?n?nde mezarı a?ıp inceleyebileceklerini a?ıkladı. İHD de konu hakkında ocak ayından itibaren girişimlerde bulunacak.

TTK’den ?elişkili a?ıklama

T?rk Tarih Kurumu Başkanı Yusuf Hala?oğlu, Nusaybin’in Xirab?baba k?y?nde ortaya ?ıkan toplu mezar konusunda girişimlerde bulunacaklarını s?yledi. Hala?oğlu, mezarın incelenmesinden sonra sağlıklı bilgi elde edebileceklerini s?yledi, ama yine de toplu mezarın Ermeni Soykırımı’ndan kalmadığını, Roma veya Bizans d?nemine ait olduğunu savundu. Hala?oğlu, ellerinde bu iddialarını kanıtlayacak veriler olduğunu ve rahatlıkla a?ıklayabileceklerini s?yledi.

Nisanda girişimler olacak

Hala?oğlu, mezardan alınacak bulguların incelenmesi durumunda iddialarının kanıtlanacağını ileri s?rd?. Kış koşullarından dolayı şu anda mezarı incelemelerinin zor olduğunu kaydeden Hala?oğlu, nisan ayında girişimlerde bulunacaklarını a?ıkladı. Hala?oğlu, Meclis başta olmak ?zere, ilgili resmi kurumlara mezarın incelenmesi i?in gerekli başvuruyu yapacaklarını da bildirdi. Hala?oğlu, mezarın a?ılması i?in uluslararası bir heyetin kurulması ?nerisine katıldığını ve heyete Ermenistan’dan da bilim insanlarının dahil olmasının ?nemli olduğunu s?yledi.

Kemikler yeterli

Bu g?r?şlerinden sonra Hala?oğlu, ?elişkili bir şekilde, kesin sonu?ların ise bulguların incelenmesinden sonra elde edilebileceğini kaydetti. Hala?oğlu, incelenmenin ?ok zaman almayacağını, kemiklerin ya da mezardan alınacak toprağın incelenmesinin yeterli olacağını belirtti.

Kanıt: Tehcir g?zergahı

Hala?oğlu, toplu mezarın Ermeni veya S?ryanilere ait olmadığının en ?nemli kanıtı olarak ise, s?z konusu k?y?n Ermeni tehciri sırasında kullanılan g?zergahta bulunmamasını g?sterdi. İsve?li Prof. David Gaunt ise, Hala?oğlu’nun bu iddiasına karşılık, Birinci D?nya Savaşı sırasında Musul’dan s?rg?n edilerek Mardin’e g?nderilen ve burada ev hapsinde tutulan Jacques Rh?tor? adlı Fransız Dominiken Rahibi’nin yazdıklarını g?steriyor. Yaşlı bir rahip olan Rh?tor?, bu sırada tehcir g?zergahının Diyarbakır vilayeti ?zerinden olduğunu ve Mardin’in de kullanıldığını yazmıştı. Bir?ok yerel y?neticinin eylem ve kişilikleri hakkında da bilgi veren Rh?tor?, tehcir sırasında s?z konusu g?zergahta ?lenlerin toplam sayısını 200 bin olarak kayda ge?irmişti.

K?rtler su?luymuş!

Hala?oğlu’nun en ilgin? iddiası ise, katliamı inkar edemeyen resmi ?evrelerin bir yerden sonra ‘T?rkler yapmadı, K?rtler Ermenileri katletti’ su?laması oldu. Hala?oğlu, Osmanlı’nın resmi politikası olduğunu kabul etmektense, ‘Katliam yok, olsa bile K?rtler Ermenilerle ?arpıştı, onlar tarafından katledildiler, onlar da K?rtleri katlettiler. Ancak K?rtler de bizim yurttaşlarımız olduğu i?in biz bunları d?nyaya a?mak istemiyoruz’ şeklindeki iddialarını sıraladı.

Muhtar: Heyet inceledi

Mezarın incelenmesi konusunda hala bir girişim s?z konusu değil. Xirab?baba (Kuru) K?y? Muhtarı Sadık Ko?han’ın verdiği bilgilere g?re, Ankara’dan giden tarih?ilerin de aralarında bulunduğu bir heyet, k?yde incelemelerde bulundu. Ko?han, Mardin Valisi Mehmet Kılı?lar ile Nusaybin Kaymakamı ve beraberindeki heyetin mezarla ilgili haberlerin basına yansımasından sonra k?yde incelemelerde bulunduğunu ve mezardan kemiklerle toprak aldıklarını s?yledi. Ancak bu bilgiler Mardin Valisi tarafından doğrulanmadı.

Vali: Kamuoyu ?n?nde a?ılsın

Mardin Valisi Mehmet Kılı?lar, mezar hakkında bilgi sahibi olduklarını, ancak herhangi bir bilimsel inceleme yapılmadığı i?in bir şey s?ylemelerinin erken olduğunu s?yledi. K?yde inceleme yaptıkları ve bazı bulguları incelemek ?zere Ankara’ya g?nderdikleri y?n?ndeki bilgilerin doğru olmadığını belirten Kılı?lar, şimdiye kadar mezarın incelenmesi i?in herhangi bir başvurunun olmadığını da aktardı. Kılı?lar, mezarın basın ve kamuoyu ?n?nde incelenmesi ve ger?eklerin ortaya ?ıkarılması gerektiğini s?yledi.

‘Dara’daki durumla k?y?n?zdeki durum aynı’

K?y Muhtarı Sadık Ko?han, ortaya ?ıkarılan mezara benzer ?ok sayıda mezarın y?rede bulunduğuna dikkat ?ekerek, k?yde incelemelerde bulunan heyetteki bazı kişilerin kendilerine ‘Dara’daki durum ne ise sizin k?ydeki durum da aynıdır’ dediklerini aktardı. Konuyla ilgili araştırmaları bulunan İsve?li Prof. David Gaunt da 7 Kasım’da ?lkede ?zg?r G?ndem gazetesinde yayınlanan demecinde, Xirab?baba’daki toplu mezarla ilgili olarak Dara k?y?ne dikkat ?ekmişti. Gaunt şunları belirtmişti: ‘K?y?n Nusaybin’den ?ok Dara’ya (bug?nk? Oğuz k?y?) yakın olduğu dikkate alındığında, toplu mezarda bulunan iskeletlerin b?y?k bir ihtimalle 14 Haziran 1915’te Dara’dan toplanmış ve katledilmiş olan 150 Ermeni ve 120 S?ryani aile reisine ait olduğunu d?ş?n?yorum.’

‘Kuyular mezar yapıldı’

Y?rede ?ok sayıda mezarın bulunması, aynı zamanda Prof. Gaunt’un s?z?n? ettiği Dara katliamı sırasında kullanılan kuyu ve mağaraları da g?ndeme getiriyor. Prof. Gaunt, bu konuda şunları s?ylemişti: ‘Katliamdan ka?ıp kurtulmuş olan bir S?ryani’nin anlatımına g?re, 150 Ermeni ve 120 S?ryani, toplam 270 kişi kasabadan ?ıkarılarak bir s?re y?r?t?lm?ş, sonrasında ?ld?r?lerek cesetleri bir kuyuya atılmıştı. Ancak S?ryaniler ve Ermenilerin iki ayrı grup halinde ?ld?r?lm?ş olmaları, S?ryanilerin cesetlerinin kuyuya atılırken, Ermenilerin bu mağaraya atılmış olması muhtemeldir.’